fot. Zamek Komorowskich

Najstarszym niesakralnym obiektem murowanym Żywca jest Zamek Komorowskich, zwany też Starym Zamkiem. Jak wskazują badania, w miejscu obecnego zamku już w I połowie XV wieku istniała warownia. Był to zamek z jedną wieżą mieszkalną i drewnianymi zabudowaniami, otoczony wałem ziemnym oraz płytką fosą. Budowę tego zamku przypisuje się książętom oświęcimskim lub Mikołajowi Strzale herbu Kotwicz. W późniejszym okresie właścicielami zamku byli Skrzyńscy herbu Łabędź, uznawani przez historyków za rodzinę rycerzy-rabusi. Poprzez swoje wyprawy łupieżcze na pograniczu Śląska, Polski i Węgier narazili się królowi Polski i zostali rozgromieni przez króla Kazimierza Jagiellończyka. W wyniku tych działań Żywiec od 1465 roku należał do dóbr królewskich. Dwa lata później właścicielem Żywca został Piotr Komorowski herbu Korczak, w nagrodę za sprzyjanie królowi Polski Kazimierzowi Jagiellończykowi w konflikcie z królem węgierskiego Maciejem Korwinem.

Następne budowle zamkowe wzniósł Jan Komorowski ok. 1500 roku. W tym okresie wybudowano bramę warowną, dwa budynki mieszkalne wewnątrz murów i dwie naroże baszty od strony północnej. Zamek nabrał cech stylu gotyckiego. Wieża na planie koła służyła jako więzienie i została rozebrana w XVIII wieku, druga z wież, kwadratowa, ostała się do dnia dzisiejszego.

Połowa XVI wieku przyniosła rozbudowę zamku przez Jana Spytka i Krzysztofa Komorowskiego, w wyniku której powstała typowa, renesansowa rezydencja z arkadowych dziedzińcem, wzorowanym na wawelskim.

W 1623 roku zamek mocno zniszczony został przez najazd braci Rylskich, wierzycieli Mikołaja Komorowskiego, który prowadząc kosztowne wojny z sąsiadami coraz bardziej się zadłużał. W 1624 roku rezydencję zakupiła żona Zygmunta III Wazy, królowa Konstancja, remontując oraz podwyższając budowlę.

W roku 1675 Państwo Żywieckie nabył hr. Jan Wielopolski herbu Starykoń (właściciel zamku z Pieskowej Skały). Nowi właściciele w latach 1708-1723 dokonali dalszej rozbudowy zamku. Dobudowano wówczas południowe skrzydło z dwoma ryzalitami, zamykające arkadowy dziedziniec. Zamek zyskał wystój barokowy, jedynie dziedziniec pozostał w stylu renesansowym.

W roku 1838 Adam Wielopolski sprzedał Habsburgom dobra żywieckie wraz z zamkiem. Kolejne przebudowy wykonane zostały na podstawie projektów sporządzonych przez architekta rodziny Habsburgów – Karola Pietschkę. Rezydencji nadano neogotycki styl. Zachowano jednak gotycką wieżę oraz renesansowy dziedziniec. Po remoncie zamek został przeznaczony na siedzibę urzędów oraz na mieszkania urzędników dóbr żywieckich.

Do 1939 roku zamek znajdował się w rękach Habsburgów. W okresie okupacji Niemcy zajęli pomieszczenia zamkowe na cały okres wojny. Po 1945 roku budynek stał się własnością miasta i przeznaczono go na mieszkania lokatorskie, archiwum, biura organizacji młodzieżowych, pracownie Domu Kultury, biura przedsiębiorstwa "Las" oraz bibliotekę miejską.

W latach 1976 - 1989 władze miasta zdecydowały się na remont zamku. Wkrótce nastąpiło wykwaterowanie lokatorów, otwarcie kawiarni "Rycerska", remont oraz prace badawczo-naukowe. Na początku lat 90 XX stulecia administratorem Starego Zamku był Zespół Zamkowo-Parkowy, który prowadził działalność kulturalną, oświatową oraz wystawienniczą. W styczniu 2005 roku Stary Zamek stał się siedzibą Muzeum Miejskiego w Żywcu, które przeniosło się z budynku żywieckiej „Siejby”.

Adres: ul. Zamkowa 2, 34-300 Żywiec

Telefon: (33) 861 21 24

Strona www: https://www.muzeum-zywiec.pl